Ασκητική Παραμυθία

Ο ίδιος ο Κύριος μας δίδαξε ότι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός του Ευαγγελίου, και ότι η Βασιλεία του Θεού βιάζεται και οι βιασταί αρπάζουσιν αυτήν. Χωρίς βία στον εαυτό μας δεν υποχωρεί ο παλαιός άνθρωπος, δεν ξεριζώνονται τα πάθη.

Με την νηστεία, την αγρυπνία, τις γονυκλισίες, την ορθοστασία και όλη την ευλογημένη ορθόδοξο άσκηση χαλιναγωγούνται τα πάθη και ο Χριστιανός από σαρκικός γίνεται πνευματικός. Ασκείται να μη προσκολλάται εμπαθώς στους ανθρώπους και στα υλικά αγαθά. Να πολιτεύεται όχι ως ζώο, αλλά ως εικόνα του Θεού. Να μη χρησιμοποίει τον κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστιακά. Είναι γνωστό το πατερικό λόγιο: Δώσε αίμα και λάβε πνεύμα. Η νηστεία της Μ. Τεσσαρακοστής είναι κοπιώδης. Χωρίς όμως τον κόπο της νηστείας -συσταυρώσεως με τον Χριστό- δεν μπορεί να ζήσει την χαρά της Αναστάσεως.

Στην Ορθόδοξο Εκκλησία μας, όπου ασκούμεθα σταυρικά, λαμβάνουμε την πείρα της Αναστάσεως -"της Αναστάσεως την πείραν ειληφότες". Όλα στην Εκκλησία μας είναι αναστάσιμα, γιατί όλα είναι σταυρικά. Η Εκκλησία μας είναι Εκκλησία του Σταυρού και της Αναστάσεως. Χωρίς Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Αλλά ούτε και Σταυρός υπάρχει που να μην ακολουθείται από την Ανάσταση. Γι' αυτό οι Ορθόδοξοι εορτάζουμε και την Μ. Παρασκευή αναστάσιμα, ενώ οι Δυτικοί και το Πάσχα σταυρώσιμο. "Τον Σταυρόν Σου προσκυνούμεν, Δέσποτα, και την αγίαν Σου Ανάστασιν δοξάζομεν".

Έτσι και ο θείος Χρυσόστομος αρχίζει την ομιλία του "Εις τον Σταυρόν" με τους εξής λό-γους: " Εορτήν άγομεν σήμερον και πανήγυριν, ...ο γαρ Δεσπότης ο ημέτερος επί του Σταυρού τυγχάνει τοις ήλοις πεπαρμένος... Σταυρός το κεφάλαιον της σωτηρίας της ημετέρας· Σταυρός η των μυρίων αγαθών υπόθεσις" (Σήμερα έχουμε εορτή και πανήγυρι, γιατί ο Κύριός μας ευρίσκεται καρφωμένος επάνω στον Σταυρό... Ο Σταυρός είναι η βάση της σωτηρίας μας, ο Σταυρός είναι η προϋπόθεση των μυρίων αγαθών).

Μέσα στον πόνο και στον κόπο της ασκήσεως και της σταυρικής ζωής κρύβεται η πιο μυστική και αληθινή χαρά και ανάπαυση, όπως άλλωστε ο ίδιος ο Κύριος το υποσχέθηκε: "Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται". Το πένθος της μετανοίας και της ασκήσεως είναι, κατά τους αγίους Πατέρες, χαροποιόν πένθος.

Ασκητική ήταν και η ζωή της Παναγίας μας, ιδίως όπως είπαμε στα Άγια των Αγίων. Αλλά και μετά την εις τους ουρανούς άνοδο του Υιού της, όπως μας λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, "τα μεγαλεία που είχαν τελεσθεί σ' αυτήν υπέρ νουν και λόγον, τα συναγωνιζόταν με την καρτερικότατη και πολυειδή άσκησι".

Από τον Σωτήρα Χριστό και την Κυρία Θεοτόκο διδάχθηκαν οι άγιοι Απόστολοι την σταυρική άσκηση και την παρέδωσαν στην Εκκλησία.

Στην Ορθόδοξο Εκκλησία μας ο λαός μας παιδαγωγήθηκε και απέκτησε ασκητικό και σταυροαναστάσιμο ήθος. Αυτό το ήθος τον βοήθησε να υπομείνει την σκληρότητα των βαρβάρων κατακτητών επί 400 χρόνια, αλλά και να αναλάβει γυμνός και αδύνατος τις ταλαιπωρίες, τις οδύνες και τους κινδύνους του απελευθερωτικού αγώνος του 1821. Οι απλές και αγράμματες μάνες, κατά Θεόν όμως σοφές, που δίδασκαν στα παιδιά τους την πίστη, την προσευχή, την νηστεία, τις μετάνοιες -ας θυμηθούμε την περίπτωση του Μακρυγιάννη-, ετοίμαζαν τους αληθινά ελευθέρους ανθρώπους που θα εγίνοντο και οι πρωτεργάτες της εθνικής ελευθερίας.

Άραγε σήμερα τί αγωγή δίνουμε στα παιδιά μας και πόσο τα βοηθούμε να ξεπεράσουν τον εγωκεντρισμό τους και να γίνουν αληθινά ελεύθεροι άνθρωποι;

Σήμερα διαφημίζονται και προβάλλονται και άλλες μορφές ασκήσεως, μη ορθόδοξες και χριστιανικές. Η ευαγγελική και ορθόδοξος άσκηση δεν έχει καμιά σχέση με τις ασκητικές μεθόδους των διαφόρων ανατολικών, ινδουιστικών αιρέσεων τύπου γιόγκα, όπου η άσκηση έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, είναι μια γυμναστική της θελήσεως, και δεν είναι συσταύρωση με τον Χριστό.

Στην Ορθόδοξο Εκκλησία μας η άσκηση ποτέ δεν είναι αυτοσκοπός που καταλήγει στην αυτοδικαίωση. Πάντα είναι μέσον για να αποκτήσουμε την Χάρι του Αγίου Πνεύματος και την αληθινή αγάπη προς τον Θεό και προς τον άνθρωπο.

Για τους Ορθοδόξους Χριστιανούς η άρση του Σταυρού είναι έκφραση υπακοής και αγάπης προς τον Θεό. Είναι αντίδωρο και αντιπροσφορά προς τον Κύριο που θυσιάσθηκε για μας.

Και ακόμη, τα υπέρ Χριστού παθήματα μπορούν να προσφερθούν στον Θεό υπέρ της Εκκλησίας, όπως έκαμε ο απόστολος Παύλος: "Νυν χαίρω εν τοις παθήμασί μου υπέρ υμών και ανταναπληρώ τα υστερήματα των θλίψεων του Χριστού εν τη σαρκί μου υπέρ του σώματος αυτού, ο έστιν η Εκκλησία" (Κολασ. α', 24).

Στα μαρτύρια πολλών αγίων μαρτύρων (αγ. Χαραλάμπους, αγ. Μοδέστου, αγ. Αναστασίας της Ρωμαίας) βλέπουμε τους αγίους μάρτυρες να προσφέρουν τον πόνο τους και τον θάνατό τους στον Θεό, για όσους πονεμένους ανθρώπους θα τους επεκαλούντο. Είναι δείγμα τελείας αγάπης να προσφέρει ο πιστός την υπομονή του στις δοκιμασίες και τους κόπους της ασκήσεώς του στον Θεό, όχι μόνο για την δική του σωτηρία, αλλά και για την σωτηρία των συνανθρώπων του.

(+Αρχ. Γεωργίου, Καθηγουμένου Ι. Μ. Οσίου Γρηγορίου, Ο Σταυρός του Χριστού και η σημασία του στην ζωή μας, έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 1997. σσ. 19-38)