Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακλήθησονται. [Μακάριοι είναι όσοι πενθούν (για τις αμαρτίες τους και για το κακό που επικρατεί στον κόσμο), διότι αυτοί θα παρηγορηθούν από τον Θεόν.] (Κατά Ματθαίον 5,4)

Η γαρ κατά Θεόν λύπη μετάνοιαν εις σωτηρίαν αμεταμέλητον κατεργάζεται· η δε του κόσμου λύπη θάνατον κατεργάζεται. [Διότι η κατά Θεόν λύπη, κατεργάζεται την ειλικρινή μετάνοια, για την οποία ποτέ δεν θα μεταμεληθεί ο λυπούμενος και η οποία φέρει ως καρπόν την σωτηρίαν. Η λύπη όμως, την οποίαν δια της αμαρτίας του προκαλεί ο κόσμος, έχει ως καρπό και αποτέλεσμά της, (μέσω της απελπισίας), τον θάνατο τον πνευματικό.] (Προς Κορινθίους Β' 7,10)

Ταλαιπωρήσατε και πενθήσατε και κλαύσατε· ο γέλως υμών εις πένθος μεταστραφήτω και η χαρά εις κατήφειαν. [Συναισθανθείτε την αμαρτωλότητά σας και την ενοχή σας, μετανοήσατε, πενθήσατε και κλάψτε, για τας αθλιότητάς σας. Τα αμαρτωλά σας γέλια μέσα στα ξεφαντώματα της αμαρτίας, ας αλλάξουν και ας γίνουν λύπη και συντριβή μετανοίας και η ψεύτικη χαρά του κόσμου ας μετατραπεί σε συναίσθηση και κατήφεια.] (Ιακώβου 4,9)

Το κατά Θεόν πένθος είναι η σκυθρωπότης της ψυχής, η διάθεση της πονεμένης καρδιάς, που φλογίζεται από Θεϊκή αγάπη. Πένθος σημαίνει μονιμοποιημένη κατάσταση οδύνης στην ψυχή που μετανοεί. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Δεν θα καταδικαστούμε ποτέ, γιατί δεν κάναμε θαύματα, αλλά οφείλουμε να δώσουμε λόγο γιατί δεν κλαίγαμε ακατάπαυστα για τις αμαρτίες μας. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Χαρακτηριστικό εκείνων που προόδευσαν στο μακάριο πένθος είναι η εγκράτεια και η σιωπή των χειλέων. Εκείνων που προόδευσαν περισσότερο, είναι η αοργησία και η αμνησικακία. Και εκείνων που έφτασαν στην τελειότητα, είναι η ταπεινοφροσύνη, η δίψα της ατιμίας, η εκούσια πείνα των θλίψεων, το ότι δεν κατακρίνουν τους αμαρτάνοντες και το ότι αισθάνονται υπερβολικά συμπάθεια προς αυτούς. Ευπρόσδεκτοι ενώπιον του Θεού οι πρώτοι, αξιέπαινοι οι δεύτεροι, μακάριοι οι τρίτοι. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Όποιος περνά την ζωή του συνεχώς με το κατά Θεόν πένθος, δεν παύει από του να εορτάζει καθημερινά. Εκείνος όμως, που συνεχώς πανηγυρίζει υλικά και σωματικά, τον περιμένει το αιώνιο πένθος. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Το πένθος εύκολα χάνεται από τους θορύβους και τις μέριμνες του σώματος, την καλοπέραση, την πολυλογία, την αστειολογία και διαλύεται, όπως το κερί από την φωτιά. Τίποτε δεν ταιριάζει τόσο με την ταπεινοφροσύνη, όσο το πένθος, και τίποτε πάντως δεν είναι τόσο πολύ αντίθετό της, όσο το γέλιο. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Η χαρμολύπη προέρχεται από την ευλογημένη κατάνυξη. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Εκείνος που άλλοτε επιδίδεται στο πένθος και άλλοτε στην τρυφή και στα γέλια, ομοιάζει μ' εκείνον πού διώχνει τον «κύνα» (σκύλο) της φιληδονίας, πετροβολώντας τον με ψωμί. Έτσι εξωτερικά φαίνεται ότι τον διώχνει, ενώ στην πραγματικότητα, τον προσκαλεί κοντά του. (Άγιος Ιωάννης της Κίμακος)

Όπως αυτός που έλαβε την καταδικαστική απόφαση και οδηγείται προς την εκτέλεση, δεν ομιλεί για τα θέατρα, έτσι και εκείνος που πενθεί ειλικρινά, δεν θα αναπαύσει ποτέ την κοιλιά του. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Ο Θεός δεν έχει ανάγκη από δάκρυα, ούτε επιθυμεί να πενθεί ο άνθρωπος από την οδύνη της καρδιάς του, αλλά μάλλον να Τον βλέπει, να αγάλλεται και να ευθυμεί εσωτερικά, από την αγάπη του προς Αυτόν. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Οσονδήποτε υψηλή και αν είναι η ασκητική μας ζωή, εάν δεν υπάρχει πόνος στην καρδιά μας, αποβαίνει νοθευμένη και ανωφελής. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)

Αρχή του πένθους είναι η αυτογνωσία. Το πένθος μας, ας μην είναι ανθρώπινο, ούτε ''προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις'' (Ματθ. 23,5), αλλά όπως το θέλει ο Θεός, που γνωρίζει τα απόκρυφα της καρδιάς μας, για να μακαριστούμε απ' Αυτόν. Ας έχουμε λοιπόν χαρούμενο το πρόσωπο, όταν συναντάμε άλλους ανθρώπους, ως προς το φρόνημα όμως ας κλαίμε και ας πενθούμε. Γιατί το πένθος είναι προϋπόθεση, αλλά και εξασφάλιση της πνευματικής εργασίας. Το πένθος ξεπλένει την ψυχή με τα δάκρυα και την αποκαθιστά καθαρή. Το πένθος γεννάει τη σωφροσύνη, ξεριζώνει τις ηδονές, κατορθώνει τις αρετές. Και τι περισσότερο να πω; Το πένθος από το Θεό μακαρίζεται (Ματθ. 5,4. Λουκ. 6,21) και από τους αγγέλους επαινείται. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)

Όπου υπάρχει αίσθηση πνευματικής φτώχειας, εκεί υπάρχει και το χαρμόσυνο πένθος, εκεί και τα αδιάκοπα χυνόμενα δάκρυα, που καθαρίζουν την ψυχή που τ' αγαπά και την καθιστούν τελείως φωτεινότατη. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)

Κανείς να μην μας εξαπατά με κούφια λόγια και ούτε οι ίδιοι να ξεγελούμε τον εαυτόν μας: πριν αποκτήσουμε το χάρισμα του πένθους και των δακρύων, δεν υπάρχει μέσα μας μετάνοια, ούτε αληθινή μεταμέλεια, ούτε φόβος Θεού στην καρδιά μας, ούτε καταδικάσαμε τον εαυτόν μας, ούτε αισθάνθηκε η ψυχή μας τη Μέλλουσα Κρίση και τον αιώνιο βασανισμό. Γιατί αν καταδικάζαμε τον εαυτό μας και τ' αποκτούσαμε αυτά και ζούσαμε μέσα τους, αμέσως θα μας έρχονταν και δάκρυα. Χωρίς τα δάκρυα όμως, ούτε η σκληρότητα της καρδιάς μας μπορεί ποτέ να μαλακώσει, ούτε η ψυχή μας θα αποκτήσει πνευματική ταπείνωση, ούτε θα καταφέρουμε να γίνουμε ταπεινοί. Και εκείνος που δεν έγινε ταπεινός, δεν μπορεί να ενωθεί με το Πνεύμα το Άγιο. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)

Εκείνος που θα κόψει τα πάθη, με κλάματα και δάκρυα μπορεί να τα κόψει. Και εκείνος που θέλει να αποκτήσει αρετές, με κλάμα μπορεί να τις αποκτήσει. Είναι φανερό πως εκείνος, που δεν κλαίει κάθε μέρα, ούτε πάθη μπορεί να κόψει, ούτε αρετές να κατορθώσει. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)

Η κατά Θεό λύπη, προξενεί σωτηρία και επειδή τρέφει την ψυχή με την ελπίδα της μετανοίας, είναι ανακατεμένη με χαρά (χαρμολύπη). (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)

Τα έργα εκείνων που αληθινά πενθούν είναι: το να απομακρύνουν το νου και τις αισθήσεις τους, από τα γύρω φαινόμενα. Το να μην κρίνουν τον πλησίον, γιατί εκείνος που ασχολείται μόνο με τις δικές του αμαρτίες, αποφεύγει να κρίνει το πλάσμα του Θεού. Το να μην εκδικούνται αυτόν που τους κάνει κακό. Το να μη λυπούνται, για όσα έγιναν από το συγκάτοικό τους, χωρίς τη δική τους γνώμη. Το να μην κάνουν το θέλημά τους. Το να μη λένε για οποιονδήποτε, ότι είναι καλός ή κακός, γιατί το θεωρούν ντροπή τους, να μάθουν πως υπάρχει κάποιος αισχρότερος απ' αυτούς. Το να μη θέλουν να γνωρίζουν πράγματα, που δεν τους ενδιαφέρουν. Το να μην αντιδρούν, όταν τους χλευάζουν. Το να μη λυπούνται, όταν τους αδικούν. Το να μην ταράζονται, όταν συκοφαντούνται για πράγμα που δεν γνωρίζουν, αλλά να λένε αμέσως το "συγχώρησαν". Το να μην αποδέχονται τους επαίνους. Το να μη συγχύζονται, όταν βρίζονται. Το να μην κυνηγούν τη φιλία των ισχυρών του κόσμου. Το να μη θέλουν να επιβάλλουν τη γνώμη τους, ακόμα και όταν έχουν δίκιο, ούτε να φιλονικήσουν για ο,τιδήποτε. Αυτά και όσα σχετίζονται μ' αυτά, αν υπάρχουν σ' έναν άνθρωπο, φανερώνουν ότι έχει το αληθινό πένθος, ότι με τα νοερά του μάτια γνώρισε τον εαυτό του και την αδυναμία του, ότι

Η λύπη που αισθανόμαστε για τα ολισθήματά μας, υπολογίζεται από την Χάρη ως καθαρή εργασία μας. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)

Όποιος συναισθάνεται την αμαρτωλότητά του, είναι ανώτερος εκείνου που ανασταίνει με την προσευχή του νεκρούς! Όποιος στενάζει μιά ώρα για την ψυχή του, είναι ανώτερος εκείνου που ωφελεί όλο τον κόσμο με την διδασκαλία του! Όποιος ακολουθεί πίσω από τον Χριστό πενθώντας, είναι ανώτερος αυτού πού επαινείται στην Εκκλησία από τον λαό! (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)

Η κατά Θεόν λύπη εκτοπίζει την ηδονή. Η εκτόπιση της ηδονής είναι ανάσταση της ψυχής. Η κατά Θεόν λύπη καθαρίζει την καρδιά. Αυτήν τη γεννά ο φόβος της κολάσεως. Η κατά Θεόν λύπη καθαρίζει την καρδιά και απομακρύνει απκατάλαβε ποιό είναι το θέλημα του Θεού και ότι συνειδητοποίησε πως δεν μπορεί ν' αρέσει στο Θεό όπως ο ίδιος νομίζει. Γι' αυτό και αρκείται στη δική του λύπη, κλαίει για τον εαυτό του και δεν ασχολείται με το πλάσμα του Θεού, που μέλλει Εκείνος να κρίνει. Έτσι διατηρεί ακέραιη την (πνευματική) οικοδομή, που έχτισε μέσα του το πένθος. Δεν μπορεί λοιπόν ο άνθρωπος να είναι αμέριμνος ούτε να εμπιστευθεί τον εαυτό του, πριν βρεθεί μπροστά στο κριτήριο, να ακούσει και να μάθει την απόφαση, που θα τοποθετηθεί (η ψυχή του). Γι' αυτό όσο βρίσκεται εν ζωή, οφείλει να κοπιάζει ακατάπαυστα. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)Το χαροποιό πένθος είναι η χαρά που προέρχεται από την λύπη για ένα σφάλμα μας. Στο χαροποιό πένθος υπάρχει και πόνος και χαρά, γι' αυτό λέγεται και χαρμολύπη. Λυπάται ο άνθρωπος από φιλότιμο που λύπησε τον Χριστό, χαίρεται όμως, γιατί νιώθει Θεία παρηγοριά. Ο αμαρτωλός, όταν μετανοήσει ειλικρινά, συγχωρείται από τον Θεό, αισθάνεται μέσα του Θεία παρηγοριά και μπορεί να φθάσει σε πνευματική αγαλλίαση. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)Κανένας δεν γνωρίζει την βοήθεια που έρχεται από το κλάμα, παρά μονάχα εκείνοι, που παραδώσανε τις ψυχές τους σε αυτό το έργο. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)' αυτήν, τους μολυσμούς των ηδονών. (Όσιος Θαλάσσιος)

Η ησυχία φέρνει πένθος στην καρδιά. Και το πένθος βαπτίζει τον άνθρωπο και τον κάνει αναμάρτητο. (Όσιος Λογγίνος)

Είναι προτιμότερο να ανταλλάξουμε την πρόσκαιρη κατάνυξη (και καλοπέραση) της επίγειας ζωής, με οδυρμό και κλάμα (για τις αμαρτίες μας), για να κερδίσουμε τα αιώνια αγαθά και την ατελείωτη ηδονή, παρά να περάσουμε σε τούτη την πρόσκαιρη ζωή γελώντας (και καλοπερνώντας), για να απέλθουμε στην άλλη ζωή, όπου θα κολαστούμε αιώνια... (Ιερός Χρυσόστομος)

Ποιός λυπήθηκε πραγματικά για τις αμαρτίες του; Εγώ νομίζω κανείς... Και ενώ οι άνθρωποι κλαίνε πολλές μέρες που έχασαν χρήματα ή πέθανε ο υπηρέτης τους, όταν όμως κάθε μέρα χάνουμε την ψυχή μας (με τις αμαρτίες μας), ούτε που το σκεφτόμαστε καθόλου... Πώς θα εξευμενίσεις τον Κύριο, όταν δεν αναγνωρίζεις, ότι αμάρτησες; Παραδέξου ότι αμάρτησες, αναστέναξε γι' αυτό, για να είσαι πάντα χαρούμενος. Εάν δηλ. υποφέραμε ψυχικώς για τις αμαρτίες μας και αναστενάζαμε για τα σφάλματά μας, τίποτε άλλο δεν θα μας προξενούσε λύπη, διότι ο πόνος αυτός θα έβγαζε από την ψυχή μας κάθε πίκρα. (Ιερός Χρυσόστομος)

Όποιος πενθεί για τα αμαρτήματά του, χαίρεται. Είναι λοιπόν δυνατόν, να πενθούμε για τα αμαρτήματά μας και να χαιρόμαστε για τον Χριστό. (Ιερός Χρυσόστομος)

Αμάρτησες; Να πενθήσεις και σβήνει η αμαρτία. Είναι τόσο κουραστικό αυτό; Δεν σου ζητάω τίποτε άλλο, παρά μόνο, να λυπηθείς για την αμαρτία. (Ιερός Χρυσόστομος)

Θα έπρεπε να κλαίμε όταν αμαρτάνουμε, για να μην κλαίμε όταν θα κολαζόμαστε. Αν όμως δεν θέλουμε εδώ να κλάψουμε για τις αμαρτίες μας, είναι σίγουρο, ότι θα θρηνούμε και θα κλαίμε εκεί. Και εκεί μεν τα δάκρυα θα είναι ανώφελα, ενώ εδώ αποδίδουν μεγάλο κέρδος. (Ιερός Χρυσόστομος)

Είναι καλό να κλαίμε για τα αμαρτήματά μας και μάλιστα τη νύχτα. Αλλά με μέτρο το πένθος διότι: α) υπάρχει επάνοδος με την μετάνοια και την συγχώρεση και β) η περισσή λύπη προκαλεί βλάβη. (Ιερός Χρυσόστομος)

Μόνο η λύπη για τις αμαρτίες είναι ωφέλιμη. Όποιος λυπάται επειδή έχασε χρήματα, δεν τα ξαναβρίσκει. Όποιος λυπάται για τον δικό του άνθρωπο που πέθανε, δεν του ξαναδίνει τη ζωή. Όποιος λυπάται για αρρώστια που έχει, όχι μόνο δεν την γιατρεύει, αλλά και την κάνει χειρότερη. Όποιος λυπάται όμως για αμαρτίες, αυτός μόνο καταφέρνει κάτι σπουδαιότερο από την λύπη. Εξαφανίζει τις αμαρτίες... (Ιερός Χρυσόστομος)

Ίσως μερικοί από σας να λένε με δυσφορία: «Όλο για δάκρυα και θρήνους μας μιλάει αυτός εδώ, όλα μαύρα και άραχνα τα βλέπει». Δεν θα το ήθελα, πιστέψτε με, δεν θα το ήθελα... Μόνο χαρά και ευφροσύνη θα ποθούσα να νιώθω, μόνο επαίνους και εγκώμια να αναφέρω. Μα δεν είναι καιρός για τέτοια! Τι και αν δεν κλαίω, αφού τα έργα μας είναι για κλάματα; Τι και αν δεν θρηνώ, αφού τα έργα μας είναι αξιοθρήνητα; Σας ενοχλεί η θρηνολογία μου; Αλλά γιατί δεν σας ενοχλούν οι αμαρτίες σας; Είναι αποκρουστικός ο οδυρμός μου; Αλλά μήπως δεν είναι και περισσότερο μάλιστα, ο αντίθετος βίος σας; (Φοβάμαι) Μην πέσετε στην κόλαση, και δεν πενθώ. Μην πεθάνετε ψυχικά και δεν κλαίω. Βλέποντάς σας, όμως, να χάνεστε, πώς να μην λυπάμαι; Πατέρας σας είμαι, πατέρας πνευματικός και φιλόστοργος. (Ιερός Χρυσόστομος)

Όπως οι ρίζες των δέντρων είναι μεν πικρές, ωστόσο όμως δίνουν σε εμάς γλυκύτατους καρπούς, έτσι ακριβώς και η κατά Θεόν λύπη, μας δίνει πολλή ευχαρίστηση και χαρά. (Ιερός Χρυσόστομος)

Αν όλος ο κόσμος αποκτούσε φωνή και οι πέτρες και τα ξύλα και τα δέντρα και τα θηρία και τα πτηνά και τα ψάρια και γενικά όλη η φύση αποκτούσε φωνή για να θρηνήσει εμάς, που έχουμε εκπέσει από τα αγαθά εκείνα, δεν θα μπορούσε επάξια να μας πενθήσει και να μας κλάψει. (Ιερός Χρυσόστομος)

Το αδοκίμαστο χρυσάφι το καθαρίζει το χωνευτήρι και την μολυσμένη καρδιά η κατά Θεόν λύπη. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)

Αυτός που έχυσε θερμά δάκρυα για την αμαρτία του πλησίον, θεράπευσε τον εαυτόν του μέσω αυτών των δακρύων, που θρήνησε τον αδελφό του. (Μέγας Βασίλειος)

Το ψυχικό πένθος έχει διπλό σκοπό. Και εργασία πνευματική πραγματοποιεί μέσα στην ψυχή του ανθρώπου, αλλά και τον προφυλάσσει. (Όσιος Ποιμήν)

Η κατά Θεό λύπη προκαλεί οριστική μετάνοια για την σωτηρία· και όποιος σπείρει την ικεσία με δάκρυα θα θερίσει με αγαλλίαση την άφεση. (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς)

Το πένθος είναι το καρδιακό αίσθημα της μετανοίας, της σωτήριας λύπης για την αμαρτωλότητα και για την μεγάλη και ποικιλόμορφη αδυναμία του ανθρώπου. Το πένθος είναι ''πνεύμα συντριμμένο, καρδιά συντριμμένη και ταπεινωμένη''. Το πένθος είναι η μοναδική θυσία που δέχεται ο Θεός από τον πεσμένο ανθρώπο, πριν αυτός ανακαινιστεί από το Άγιο Πνεύμα. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)

Το χάρισμα του πένθους και των δακρύων είναι ένα από τα πιό μεγάλα δώρα του Θεού σε εμάς, γιατί συμβάλλει καθοριστικά στην σωτηρία μας. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)

Όλοι οι Άγιοι έκλαψαν και πένθησαν πολύ, μετανοώντας για τις αμαρτίες τους και ας ήταν λιγότερες από τις δικές σου. Και ο Κύριος έκλαψε, όχι γιατί είχε ανάγκη από τα δάκρυα της μετανοίας, αλλά για να θρηνήσει την αμετανοησία και την σκληροκαρδία των ανθρώπων: "Ίδών την πόλιν (την Ιερουσαλήμ) έκλαυσεν έπ' αύτη, λέγων ότι ει έγνως και συ, και γε εν τη ήμερα σου ταύτη, τα προς ειρήνην σου! νυν δε εκρύβη από οφθαλμών σου" (Λουκ. 19. 41-42). Κλάψε, λοιπόν. Μετανόησε και προσκόμισε στον Κύριο τα δάκρυα σου, σαν μύρο μετανοίας. Το δάκρυ καθαρίζει την ψυχή και την ξεπλένει από κάθε κηλίδα, λαμπικάρει τη συνείδηση, φωτίζει τον νου, σπάζει τα δεσμά των παθών, σχίζει τα χειρόγραφα της αμαρτίας. Κλάψε και θρήνησε με μετάνοια, για να ξεπλυθείς και εσύ από τις αμαρτίες σου, για να καθαρίσεις τον ρύπο της ψυχής σου, για να θεραπευθείς από την πνευματική τύφλωση, για να πνίξεις στη θάλασσα των δακρύων τον νοητό διώκτη Φαραώ, για να σβήσεις με τους κρουνούς των ματιών σου τη φλόγα της γεένης και ν' αξιωθείς της αιωνίας ζωής εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)

Δεν γεννιέται το πένθος από τα δάκρυα, αλλά τα δάκρυα γεννιούνται από το πένθος. Και εκείνος που βρίσκεται ανάμεσα στους ανθρώπους αποκτά το πένθος, αν κόβει το δικό του θέλημα, κάνοντας το θέλημα του Θεού και δεν κοιτάζει τα σφάλματα των άλλων. Γιατί έτσι συμμαζεύονται οι λογισμοί του, με συνέπεια να γεννούν στην καρδιά την κατά Θεό λύπη. Και η λύπη φέρνει τα δάκρυα. (Αββάς Βαρσανούφιος)

Νοιώθω τον εαυτόν μου διαρκώς βυθισμένο μέσα στη λάσπη της αμαρτίας, ως το λαιμό καικλαίω φωνάζοντας στον Ιησού, με όλη την δύναμη της καρδιάς μου: Κύριε, ελέησόν με... (Αββάς Παύλος)

Όταν μιλούμε στους σημερινούς ανθρώπους για το πένθος, τους φαίνεται περίεργο, διότι θεωρούν ντροπή το κλάμα. Βεβαίως, όταν πρόκειται για εφήμερα και μάταια πράγματα, δεν αξίζει να κλαίμε. Το πένθος όμως αυτό κινείται στο επίπεδο της κοινωνικής συμβατικότητος. Το πνευματικό πένθος αναφέρεται στις σχέσεις μας με τον Θεό και είναι προϊόν όχι τόσο της δικής μας εκλογής, όσο της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Η αίσθηση της ευθύνης των πονηρών έργων καταπιέζει την καρδιά, οπότε προκαλείται η λυπηρά κατάσταση του πένθους. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)

Η αρχή του πένθους: Όταν επιθυμεί ο άνθρωπος, συνεχώς να ενθυμείται, ότι ελύπησε τον Θεό και αναλογίζεται μέσα του, την αγάπη του Θεού και όλη την κοσμοσωτήριο οικονομία, όλους τους υπόλοιπους τρόπους, στο πως ο Θεός δημιούργησε τα πάντα και τα προνοεί, τον τρόπο που ανέχεται την ανθρώπινη αποστασία, παρ' όλο που την ευεργέτησε με την κένωσή Του. Ύστερα το γυρίζει και σ' αυτή την δική του προσωπική ατέλεια και προδοσία (αμαρτίες του), με την σπατάλη της ανοχής του Θεού. Με αυτόν τον τρόπο προκαλεί μια λυπηρά κατάσταση μέσα του. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)

Όποιος δεν κλάψει για τις αμαρτίες του σε αυτόν τον κόσμο, θα κλάψει γι΄αυτές στην κόλαση. Όποιος όμως κλάψει τις αμαρτίες του σε αυτόν τον κόσμο, δεν θα κλάψει στην άλλη ζωή, αλλά θα χαίρεται αιωνίως. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)

Όποιος πενθεί για τις αμαρτίες του, αδιαφορεί για τις χαρές του κόσμου. (Γέροντας Ευμένιος  Σαριδάκης)

Να παρακαλούμε τον Θεό να μας δώσει το χαροποιόν πένθος και τότε την κάθε πτώση του αδελφού θα την βλέπουμε δική μας και θα Τον παρακαλούμε, να τον φωτίσει και να τον ελεήσει. (Γερόντισσα Μακρίνα Βασσοπούλου)
Μακάριος είναι εκείνος που κλαίει για τις αμαρτίες του. Η λύπη κατά Θεόν είναι και ωφελιμότερη από τη χαρά του κόσμου. Όπως η κοσμική χαρά είναι αναμειγμένη με τη λύπη, έτσι και από τα κατά Θεόν δάκρυα, βλαστάνει παντοτινή και ανεκδιήγητη χαρά. (Γέροντας Αρσένιος Μπόκα)

Τώρα είναι εποχή να κλάψουμε και να προσευχηθούμε για την κατάντια του σημερινού κόσμου. Να τους φωτίσει ο Θεός να γνωρίσουν το δρόμο του Θεού, της αληθείας και της δικαιοσύνης. (π.Δημήτριος Γκαγκαστάθης)

Το πένθος μοιάζει με αναμμένο λυχνάρι, που αν το αφήσεις απροφύλακτο, σβήνει στη στιγμή. Η πολυφαγία, η πολυϋπνία το μαραίνουν. Η καταλαλιά και η πολυλογία το εξαφανίζουν ολοκληρωτικά. Ο ευλαβής άνθρωπος, που αγαπά τον Χριστό και επιθυμεί να διατηρήσει το πένθος στην καρδιά του, πρέπει στην καθημερινή ζωή του, να κάνει θυσίες για χάρη Του. Βρίσκεις λ.χ. φρέσκο ψωμί, άφησε να το φάει ο άλλος και εσύ ευχαριστήσου με το ξερό για την αγάπη του Χριστού. Σου φέρνουν καλό κρασί, ανακάτεψέ το με ξύδι, για χάρη Εκείνου που ποτίστηκε ξύδι και χολή πάνω στο Σταυρό για την αγάπη σου ή πιές λίγο νερό και άφησε το περισσότερο λέγοντας: ''Αυτό είναι για το Χριστό''. Αν έχεις μαλακό προσκέφαλο,άφησέ το κατά μέρος και βάλε λιθάρι κάτω από την κεφαλή σου για τον Χριστό. Αν κρυώνεις στον ύπνο σου, γιατί δεν έχεις σκεπάσματα, μην παραπονεθείς. Σκέψου πως και ο Χριστός γυμνός έμεινε πάνω στο Σταυρό και κρύωνε κάποτε για χάρη σου. Μην θέλεις το φαγητό καλοπεριποιημένο. Θυμήσου πως πείνασε και δίψασε για σένα ο Κύριος. Ανάμιξε κάθετι που κάνεις με λίγη θλίψη και ζήσε ταπεινά, όπως έζησε στη γη ο Χριστός. (Είπε Γέρων)

Ο Όσιος Ποιμήν κάποτε βρέθηκε σε ένα κοιμητήριο και κοντά σε ένα μαρμάρινο μνήμα, μια μαυροντυμένη γυναίκα, θρηνούσε απαρηγόρητα τον αγαπημένο της συγγενή. Ο Άγιος σκέφθηκε, ότι σε αυτήν την γυναίκα, όλα τα ευχάριστα του κόσμου να μαζευτούν μπροστά της, δεν θα μπορούσαν να μετριάσουν τον πόνο της ψυχής της. Μακάρι να μπορούσαμε απέναντι από τις αμαρτίες μας, να βάλουμε τέτοιο πένθος στην καρδιά μας, τότε μία γλυκύτητα από Θεία παράκληση θα πλημμυρίσει την ψυχή μας και θα μας μετατρέψει σε μακάριους ανθρώπους, δηλαδή αληθινά και μόνιμα ευτυχείς!

''Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται'' Ο 2ος αυτός Μακαρισμός του Κυρίου μας, για τον περισσότερο κόσμο είναι αντιπαθητικός, επειδή περιέχει τη λέξη πένθος και προκαλεί μελαγχολία. Αντίθετα οι «κοσμικοί» άνθρωποι έχουν δικό τους μακαρισμό: «μακάριοι αυτοί που γελούν και χαίρονται, που ξέρουν να ζουν τη ζωούλα τους». Όμως η χαρά η πεπληρωμένη, είναι ένας αγιοπνευματικός καρπός, που δεν αναιρείται από το πένθος, αλλά είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο Χριστός με τον Μακαρισμό αυτό, καλεί όλους τους αμαρτωλούς, να αρνηθούν την λάθος πορεία και ζωή τους και να κλάψουν για τις αμαρτίες τους, ώστε όχι μόνο να τους συγχωρέσει αλλά και θα τους προσφέρει παρηγοριά, παραμυθία... και θα μοιάζει αυτό το πένθος και η επιστροφή τους στο Θεό, με τη μάνα που έχει λύπη και πόνους όταν γεννά, αλλά οι ωδίνες μετατρέπονται σε απερίγραπτη χαρά, όταν γεννηθεί το παιδί της.