ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΜΗΝΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2021- ΤΕΥΧΟΣ 18

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΙΚΑΙΑΣ - Ι.Ν.ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΑΙΓΑΛΕΩ

ΤΕΥΧΟΣ 18 - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΩΣ & ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

ΤΗΛ. 210 56 13 919

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΒΑΣΕΙΣ

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΚΑ

Περί του Αγίου Τριωδίου

Ιωάννου Φουντούλη

«Ὁ δημιουργός τῶν ἄνω καί τῶν κάτω, τρισάγιον μέν ὕμνον ἐκ τῶν ἀγγέλων, τριῴδιον δέ παρ᾽ἀνθρώπων δέχου». Μέ τούς στίχους αὐτούς προοιμιάζονται τά συναξάρια τῆς περιόδου τοῦ Τριῳδίου. Ὁ οὐράνιος καί ὁ ἐπίγειος κόσμος, οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἄνθρωποι, συνάπτονται σέ κοινή συμφωνία. Οἱ ἄγγελοι ψάλλουν στόν δημιουργό των, τόν «δημιουργό τῶν ἄνω», τόν τρισάγιο ὕμνο. Μαζί μέ αὐτούς ἑνώνονται καί οἱ φωνές τῶν ἀνθρώπων, πού ἔρχονται καί αὐτοί νά ψάλουν στόν δημιουργό των, τόν «δημιουργό τῶν κάτω», τριῳδίους ὕμνους. Ἀπό αὐτούς τούς τριωδίους ὕμνους, τά «τριῴδια», ἔλαβε τό ὄνομά της ἡ μεγάλη περίοδος τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους, πού κινεῖται μαζί μέ τό Πάσχα καί τό περιβάλλει σάν προεόρτιος καί μεθέορτος περίοδος. Γιατί ὅλο αὐτό τό τμῆμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους παλαιότερον ἐχαρακτηρίζετο μ᾽ αὐτό τό ὄνομα: «Τριῴδιον».

Ἀνάλογα δέ μέ τόν ἰδιαίτερο χαρακτῆρα του τό διέκριναν σέ «Τριῴδιον κατανυκτικόν», ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τοῦ Πάσχα, καί «Τριῴδιον χαρμόσυνον», ἀπό τοῦ Πάσχα μέχρι τῆς Κυριακῆς τῶν ἁγίων Πάντων, πού κατακλείει τόν κύκλο τῶν κινητῶν ἑορτῶν. Τριῴδιο δέ λέγεται ἀπό τήν ἀρχαιοπρεπῆ συνήθεια, πού διετηρεῖτο κατά τήν περίοδο αὐτή, νά μή ψάλλωνται καθημερινῶς κατά τήν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου καί οἱ ἐννέα ᾠδές τοῦ Ψαλτηρίου, καί ἑπομένως καί ὁλόκληροι ἐννεαῴδιοι Κανόνες, ἀλλά μόνο τρεῖς ᾠδές, ἡ η' καί ἡ θ' καί μία ἀπό τίς προηγούμενες κατά τήν σειρά τῶν ἡμερῶν. Αὐτός ὁ ἀρχαῖος τρόπος τῆς ψαλμῳδίας διετηρήθη ἐν μέρει μόνον μέχρι σήμερα, καί μάλιστα μόνον γιά τίς καθημερινές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς...

Τρεῖς Κυριακές ἀποτελοῦν τά προπύλαια τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς: Ἡ Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου, ἡ Κυριακή τοῦ Ἀσώτου καί ἡ Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω. Ἡ τελευταία ἑβδομάς, πού εἰσάγεται μέ τήν Κυριακή τῆς Ἀποκρέω, εἶναι τό προοίμιο τῆς νηστείας τῆς Τεσσαρακοστῆς, γιατί κατ᾽ αὐτήν ἀπαγορεύεται, σύμφωνα μέ τίς ἐκκλησιαστικές διατάξεις, ἡ βρῶσις τοῦ κρέατος. Εἶναι ἡ Τυρινή ἑβδομάς ἤ ἑβδομάς τῆς Τυροφάγου. Κατά τήν ἑβδομάδα αὐτήν ἀρχίζει ἡ ψαλμῳδία τῶν τριῳδίων κανόνων. Ἡ τελευταία αὐτή Κυριακή, ἡ Κυριακή τῆς Ἀποκρέω, εἶναι καί παλαιοτέρα ἀπό τίς προηγουμένες. Τίς δύο ἄλλες τίς προσέθεσαν ἀργότερα, τήν Κυριακή τοῦ Ἀσώτου κατά τόν Ϛ' αἰῶνα καί τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου ἕνα περίπου αἰῶνα ὑστερώτερα.

Ὁ σκοπός τῆς προσθήκης εἶναι φανερός. Νά δημιουργηθῇ δηλαδή μία περίοδος προπαρασκευῆς καί προετοιμασίας γιά τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἕνα εἶδος προπυλαίου στό ὅλο οἰκοδόμημα τῶν κινητῶν ἑορτῶν. Ἤ, ὅπως γράφει ὁ Ξανθόπουλος, «ὥσπερ τις προγυμνασία καί παρακίνησις τοῖς ἁγίοις Πατράσιν ἐπενοήθησαν, ὥστε παρασκευασθῆναι καίἑτοίμους ἡμᾶς γενέσθαι πρός τούς πνευματικούς ἀγῶνας τῶν νηστειῶν, τήν ἐξ ἔθους μυσαράν ἕξιν ἀπολιπόντας».

Καί τῶν τριῶν Κυριακῶν ἡ ἀκολουθία πλέκεται γύρω ἀπό τήν εὐαγγελική περικοπή, πού διαβάζεται κατά τήν Θεία Λειτουργία. Κατά τήν πρώτη Κυριακή ἀναγινώσκεται ἡ παραβολή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου (Λουκ. 18, 10-14), τήν δευτέρα ἡ παραβολή τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ (Λουκ. 15, 11-33) καί τήν τρίτη τό εὐαγγέλιο τῆς Μελλούσης Κρίσεως (Ματθ. 21, 31-46).

Ἄς ἰδοῦμε μία-μία χωριστά τίς Κυριακές αὐτές. Μέ τήν πρώτη Κυριακή, τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου, ἀνοίγει ἡ ἱερά πύλη τοῦ Τριῳδίου. Δέν μποροῦσε νά εὑρεθῇ καταλληλότερο θέμα, πού νά συνδυάζῃ κατά ἕνα τόσο πλήρη τρόπο τούς ἐπί μέρους σκοπούς τῆς περιόδου αὐτῆς. Τό Τριῴδιο σημειώνει μία ἱερά περίοδο τοῦ ἔτους ἀφιερῳμένη στόν Θεό στήν σύντονο λατρεία καί προσευχή, στήν νηστεία καί στά ἀγαθά ἔργα. Ἡ προσευχή ὅμως, ἡ νηστεία καί ἡ δικαιοσύνη τοῦ ἐπιφανειακά δικαίου, κενοδόξου ὅμως καί ὑπερηφάνου Φαρισαίου, ἀποδοκιμάζονται ἀπό τόν Θεό. Ἀντιθέτως δικαιώνεται ὁ ἁμαρτωλός καί ἄδικος, ἀλλά μετανοημένος καί συντετριμμένος Τελώνης, πού κτυπᾷ τό στῆθός του καί ταπεινά ἐπικαλεῖται τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ: «Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ».

Αὐτόν λοιπόν τόν τύπο τῆς ὀρθῆς προσευχῆς θέτει στό στόμα τοῦ πιστοῦ ἡ Ἐκκλησία στήν ἔναρξι τῆς περιόδου τῆς προσευχῆς. Καλεῖ τούς πιστούς νά μή προσευχηθοῦν μέ ὑπερηφάνεια, «φαρισαϊκῶς», ἀλλά μέ ταπείνωσι, «τελωνικῶς», γιατί, κατά τό λόγιο τοῦ Κυρίου, «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται, ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν ὑψωθήσεται». Τά θέματα αὐτά ἐπαναλαμβάνονται σ᾽ ὅλους τούς ἤχους καί σέ ποικίλες ποιητικές ἐπεξεργασίες ἀπό τήν ὑμνογραφία τῆς ἡμέρας. Παραθέτουμε τό πρῶτο τροπάριο τῶν στιχηρῶν τοῦ ἑσπερινοῦ τοῦ α' ἤχου, πού εἶναι καί τό πρῶτο τροπάριο τοῦ Τριῳδίου: «Μή προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί, ὁ γάρ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται· ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ τελωνικῶς, διά νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν, ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς».

Τό θέμα τῆς δευτέρας Κυριακῆς εἶναι συναφές πρός τό θέμα τῆς πρώτης. Ἐδῶ τό δίδει ἡ παραβολή τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ. Προβάλλεται τήν Κυριακή αὐτή τό ἐνθαρρυντικό παράδειγμα τοῦ ἁμαρτωλοῦ νέου, πού, ἐνῷ σπαταλᾷ τήν πατρική περιουσία «ζῶν ἀσώτως», δέν ἀπελπίζεται, δέν συντρίβεται ἀπό τό βάρος τῶν συμφορῶν, δέν περιέρχεται σέ ἀπόγνωσι. Ἀλλά ἐπιστρέφει πρός τόν εὔσπλαγχνο πατέρα ταπεινωμένος, μετανοημένος, ζητῶντας τό ἔλεος καί τήν συγγνώμη Του. Καί τοῦ ἀπευθύνει θερμή ἱκεσία: «Πάτερ ἥμαρτον εἰς τόν οὐρανόν καί ἐνώπιόν σου...». Τό παράδειγμα τῆς μετανοίας καί τῆς ὀρθῆς ἐν συντριβῇ καρδίας προσευχῆς, ἐνσαρκωμένο στόν ἄσωτο τῆς παραβολῆς, προβάλλει καί πάλι ἡ Ἐκκλησία πρός μίμησιν καί καλεῖ τά ἄσωτα παιδιά τοῦ Πατέρα, ὅλους μας, νά γυρίσωμε στήν ἀγκαλιά τοῦ Πατέρα ζητῶντας συγγνώμην γιά νά λάβωμε ἄφεσι, ὅπως ἐκεῖνος: «Ἄσωτος εἴ τις, ὡς ἐγώ, θαρρῶν ἴθι, θείου γάρ οἴκτου πᾶσιν ἤνοικται θύρα», δηλαδή «Ὅποιος εἶναι ἄσωτος, ὅπως ἐγώ, ἄς ἔλθῃ μέ θάρρος, γιατί ἡ θύρα τῆς θείας εὐσπλαγχνίας ἔχει ἀνοίξει γιά ὅλους.»

Τήν θερμή ἐξομολόγησι τοῦ ἀσώτου υἱοῦ θέτει στό στόμα τοῦ πιστοῦ ὁ ποιητής τοῦ Δοξαστικοῦ τῶν Αἴνων: «Πάτερ ἀγαθέ, ἐμακρύνθην ἀπό σοῦ, μήἐγκαταλείπῃς με μηδέἀχρεῖον δείξῃς τῆς βασιλείας σου. Ὁἐχθρός ὁ παμπόνηρος ἐγύμνωσέ με καίἦρε μου τόν πλοῦτον. Τῆς ψυχῆς τά χαρίσματα ἀσώτως διεσκόρπισα. Ἀναστάς οὖν ἐπιστρέψας πρός σέἐκβοῶ· Ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου, ὁ δι᾽ἐμέἐν σταυρῷ τάς ἀχράντους σου χεῖρας ἁπλώσας, ἵνα τοῦ δεινοῦ θηρός ἀφαρπάσῃς με καί τήν πρώτην καταστολήν ἐπενδύσῃς με, ὡς μόνος πολυέλεος», δηλαδή «Ἀγαθέ Πατέρα, ἀπομακρύνθηκα ἀπό κοντά Σου·μή μέ ἐγκαταλείψῃς καί μή μέ δείξῃς ἄχρηστο γιά τήν βασιλεία Σου. Ὁ παμπόνηρος ἐχθρός μέ ξεγύμνωσε, μοῦ ἀφῄρεσε τόν πλοῦτο. Τά χαρίσματα τῆς ψυχῆς μου τά διεσκόρπισα ἀσώτως. Γι᾽ αὐτό σηκώνομαι καί ἐπιστρέφω σ᾽ Ἔσένα καί Σοῦ φωνάζω· Σύ πού εἶσαι τόσο σπλαγχνικός, ὥστε γιά μένα ἅπλωσες τά χέρια Σου στόν Σταυρό γιά νά μέ λυτρώσῃς ἀπό τό φοβερό θηρίο, τόν διάβολο, καί γιά νά μέ στολίσῃς μέ τήν παλαιά μου λαμπρή στολή, δέξου με ἄν ὄχι σάν παιδί σου, τοὐλάχιστον σάν ὑπηρέτη Σου».

Ἡ προτροπή πρός μετάνοιαν γίνεται πιό ἔντονος στήν τρίτη καί τελευταία προπαρασκευαστική Κυριακή, τήν Κυριακή τῆς Ἀποκρέω. Ὡς μέσο προτροπῆς πρός μετάνοιαν γιά τήν ἀφύπνησι καί τῶν πιό ραθύμων ψυχῶν χρησιμοποιεῖται τώρα τό αἴσθημα τοῦ φόβου. Φόβου πρό τῆς δικαίας κρίσεως τοῦ Θεοῦ κατά τήν «φοβεράν καί ἀδέκαστον παρουσίαν» τοῦ Χριστοῦ.

Τήν τρομερά σκηνή περιγράφει τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα καί ἡ ὅλη ὑμνογραφία τῆς ἡμέρας. Ὅπως δέ ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ Νικηφόρος Ξανθόπουλος στό Συναξάριο: «Ταύτην οἱ θειότατοι Πατέρες μετά τάς δύο παραβολάς ἔθεντο, ὡς ἄν μή τις τήν ἐν ἐκείναις τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν μανθάνων, ἀμελῶς διάγῃ λέγων· Φιλάνθρωπός ἐστιν ὁ Θεός, καί ὅταν τῆς ἁμαρτίας ἀναχωρήσω, ἑτοίμως ἔχω τό πᾶν ἀνύσαι. Ταύτην τήν φοβεράν ἡμέραν ἐνταῦθα κατέταξαν, ἵνα διά τοῦ θανάτου καί τῆς προσδοκίας τῶν ἐσομένων δεινῶν, φοβήσαντες τούς ἀμελῶς διακειμένους, πρός ἀρετήν ἐπαναγάγωσι, μή θαρροῦντας εἰς τό φιλάνθρωπον μόνον, ἀλλ᾽ ἀφορᾶν, ὅτι καί δίκαιός ἐστι κριτής καί ἀποδίδωσιν ἑκάστῳ κατά τά ἔργα αὐτοῦ».

Ἀπό τά πιό χαρακτηριστικά τροπάρια τῆς ἡμέρας εἶναι τά στιχηρά προσόμοια τοῦ ἑσπερινοῦ: «Ὅταν μέλλῃς ἔρχεσθαι κρίσιν δικαίαν ποιῆσαι, Κριτά δικαιότατε, ἐπί θρόνου δόξης σου καθεζόμενος, ποταμός πύρινος πρό τοῦ σοῦ βήματος καταπλήττων ἕλκει ἅπαντας, παρισταμένων Σοι τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων, ἀνθρώπων κρινομένων τε φόβῳ καθ᾽ ἅ ἕκαστος ἔπραξε·τότε ἡμῶν φεῖσαικαί μοίρας καταξίωσον, Χριστέ, τῶν σωζομένων, ὡς εὔσπλαγχνος, πίστει δυσωποῦμέν σε».

Ὅπως οἱ βυζαντινοί ζωγράφοι στόν Νάρθηκα τῶν Ναῶν γύρω ἀπό τήν βασιλική πύλη ζωγράφιζαν τήν σκηνή τῆς δευτέρας παρουσίας, ἔτσι καί οἱ ὑμνογράφοι στό πρόπυλο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μ᾽ ὅλα τά ζωηρά χρώματα τοῦ ποιητικοῦ των χρωστῆρος ζωγραφίζουν τήν φοβερά κρίσι. Ἡ πύλη σέ λίγο θά ἀνοίξῃ. Ποιός πιστός δέν θά θελήσῃ νά εἰσέλθῃ «εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου του;»

Ἀπό τό βιβλίο: ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, Ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

ΣΤΗΛΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΩΣ

Δέματα Αγάπης

Mηνιαίως στο Πνευματικό μας Κέντρο προσφέρονται από την ενορία μας δέματα με τρόφιμα στους εν ανάγκη αδελφούς μας. Ας βοηθήσουμε όλοι μας, όσο μπορούμε, στη μηνιαία διανομή τροφίμων, φέρνοντας είδη τροφίμων ή ενισχύοντας οικονομικά το κυτίον του Φιλοπτώχου ταμείου.

Εκθετήριο Ειδών Ευλαβείας

Λειτουργεί εκθετήριο με είδη ευλάβειας σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στην αριστερή είσοδο του ναού. Καλό είναι όταν θέλουμε να κάνουμε ένα δώρο, να προτιμούμε τα ωφέλιμα που διατίθενται στο εκθετήριο, γιατί παράλληλα ενισχύουμε το ποιμαντικό και νεανικό έργο της ενορίας μας.

Σημειώνουμε πως για την Θεία Λειτουργία, αλλά και για τα υπόλοιπα Ιερά Μυστήρια και ακολουθίες είναι απαραίτητα τα εξής: πρόσφορο (καλό είναι να είναι ζυμωτό φτιαγμένο με προσευχή στο σπίτι), εκκλησιαστικός οίνος (κρασί γλυκό κόκκινο), ένα μπουκάλι λάδι, καρβουνάκια, θυμίαμα, φυτιλάκια, 3 καθαρά αγνά κεριά.

Έργα ευπρεπισμού του Ιερού Ναού

Με την ευλογία του Τριαδικού Θεού, τις πρεσβείες της Αγίας Αικατερίνης και την γενναία συνδρομή όλων των ευλαβών ενοριτών και προσκυνητών, έχουν πραγματοποιηθεί πολλά έργα ευπρεπισμού του Ιερού Ναού από την στιγμή της ανεγέρσεως του μέχρι σήμερα.

Οι πιστοί, όμως, δεν σταματούμε ποτέ να εργαζόμαστε για την ευπρέπεια του Οίκου του Κυρίου και Θεού μας. Άλλωστε, κάθε κεράκι που ανάβουμε είναι πολύ σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία του Ιερού Ναού.

Ας εγγραφούμε στον κατάλογο συνδρομήτων για τα έργα του Ναού και την συνέχιση της Αγιογραφήσεως του Ιερού Ναού , και κάθε μήνα ας προσφέρουμε 10€, ώστε να αποδίδονται στις ανάγκες και τα χρέη που έχουν προκύψει.

Αυτήν την δύσκολη περίοδο λόγω της πανδημίας, έχουν ελαχιστοποιηθεί οι τρόποι μέσω των οποίων οι εισφορές ενίσχυαν την αποπληρωμή των οφειλομένων. Απομένει πλέον σημαντικότατη ενίσχυση η εγγραφή μας στον κατάλογο μηνιαίων συνδρομών για την φερέγγυα αποπληρωμή των χρεών αλλά και την συνέχιση των έργων. Καλείται επίσης όποιος δύναται να γίνει δωρητής ενός εκ των εκκλησιαστικών αντικειμένων που κοσμούν τον Ναό μας, όπως των δύο χρυσοκέντητων λαβάρων. Έχει επίσης παραγγελθεί ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι για την Παναγία την Ελεούσα που θησαυρίζεται στο Ιερό Βήμα, αλλά και δύο εισοδικά μανουάλια για να την περιβάλλουν.

Συνεχίζεται, με τη χάρη του Θεού, η αγιογράφηση του Ιερού Ναού καικατόπιν της σχετικής μελέτης του αγιογράφου κ.Βασιλείου Χαλικιά, ο επόμενος χώρος που θα αγιογραφηθεί είναι το δυτικό τμήμα κάτω από τον γυναικωνίτη. Διατίθενται ακόμη προς δωρεά η παράσταση της Συνάξεως των Αποστόλων. O κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να προσέλθει στον π.Γεώργιο Αβραμίδη να δηλώσει την σχετική επιθυμία του.

Ευχαριστούμε εκ των προτέρων για την ανταπόκρισή σας σε όλες τις προτροπές μας και γινόμαστε διάπυροι ευχέτες προς τον Δωρεοδότη Κύριο Ιησού Χριστό να αποδώσει σε καθένα έκαστο την πλούσια Χάρη και ευλογία Του.

Ενοριακές λατρευτικές συνάξεις

Καθημερινά κάθε απόγευμα στις 17.00 (εκτός Κυριακής) τελείται η Ακολουθία του Εσπερινού.

Ακολούθως κάθε Δευτέρα Παράκληση στον Άγιο Νεκτάριο, και κάθε Τετάρτη Παράκληση στην Παναγία.

Κάθε πρώτη Τετάρτη του μήνα Παράκληση στην Αγία Αικατερίνη, την πολιούχο της ενορίας μας.

Κάθε Τρίτη στις 17.00 μετά τον εσπερινό Σύναξη Αγιογραφικών και Πατερικών μελετημάτων.